DARAH WANITA
Ritma Darah Indikator Kesihatan Wanita
Sungguh menakjubkan bagaimana wanita boleh mengeluarkan tiga jenis darah yang berbeza daripada saluran yang sama. Selain itu setiap darah ini pula mempunyai nama dan hukum yang berbeza. Masa keluarnya darah-darah ini juga berbeza berdasarkan keadaan kesihatan individu wanita tersebut. Mungkin kaum lelaki sukar memahami bagaimana wanita mengalami pendarahan setiap bulan tetapi tidak jatuh sakit atau meninggal dunia kerananya. Sebaliknya wanita merasa gusar apabila darah haid mereka tidak teratur.
Para ilmuwan Islam dan pakar perubatan mengesahkan ketiga-tiga darah ini, haid (mestruasi), istihadhah (lochia) dan nifas (metrorrhagia), mempunyai fungsi dan peranan yang besar kepada wanita. Mereka berpendapat melalui pemerhatian dan kajian bahawa wanita yang teratur pusingan haidnya setiap bulan adalah wanita yang sihat dan subur. Sedangkan wanita yang menghadapi masalah kitaran haid yang tidak menentu setiap bulan adalah indikator kepada masalah kesihatan yang dihadapinya.
Selain menjadi medium transformasi seorang kanak-kanak perempuan kepada wanita dewasa, ia juga bertindak sebagai aras pengukur peningkatan tanggungjawab dalam aspek ibadat. Wanita yang mendapati dirinya haid, bertanggungjawab melakukan semua ibadat yang diwajibkan ke atas orang yang mukalaf seperti solat, puasa, haji dan sebagainya.
Kitaran Haid Boleh Berubah Aturannya
Fungsi kitaran haid adalah untuk menghasilkan telur (ovum) yang matang daripada ovari dan menyediakan lapisan dalam rahim untuk implantasi embrio. Jika tidak berlaku persenyawaan, telur akan mengalami degenerasi dan dibuang bersama bahan-bahan lain yang keluar daripada tubuh wanita melalui saluran vagina. Kerana itu, proses haid sangat penting kerana ia membuang keluar darah, mukus/ lendiran dan sel-sel yang sudah mati.
Justeru, maklumat sains perubatan tentang haid ini perlu diteliti dengan rapi sebelum sebarang hukum fiqah dikeluarkan. Contohnya, para fuqaha sendiri berbeza pendapat tentang tempoh mula seorang perempuan didatangi haid ini. Ini kerana berdasarkan kajian perubatan, permulaan haid bergantung kepada beberapa faktor seperti kaum, genetik, suhu persekitaran dan status nutrisi serta pemakanan.
Dengan itu secara tidak langsung, aliran darah haid sebenarnya menjadi ujian perubatan alamiah untuk menentukan kesihatan wanita setiap bulan. Sementara itu, wanita yang mengalami pendarahan di luar waktu haid juga menunjukkan masalah kesihatan. Darah ini dikenali darah istihadhah atau darah penyakit.
Menentukan jenis darah yang keluar daripada seorang wanita adalah tanggungjawab peribadinya. Ini kerana darah yang keluar menentukan sama ada dia wajib menjalankan ibadat seperti biasa atau haram melakukannya. Wanita Malaysia secara umumnya menggunakan kaedah kebiasaan setiap bulan untuk menentukan sama ada darah yang keluar adalah haid atau istihadhah. Apabila darah keluar melebih tempoh paling lama haid (15 hari mengikut mazhab Syafie) barulah wanita ini mula bersolat kerana menganggapnya sebagai darah istihadhah. Bagaimana pun, wanita moden kini berhadapan dengan perubahan corak kehidupan, pemakanan, suhu persekitaran berbeza hingga mempengaruhi ritma haid mereka. Penggunaan pil perancang atau suntikan pencegah kehamilah juga menyebabkan hormon tubuh tidak seimbang. Kesannya aturan haid tidak menentu hingga mengelirukan wanita untuk menentukan darah haid atau pun istihadhah. Keadaan yang sama juga berlaku kepada wanita yang pertama kali kedatangan haid dan tidak mempunyai kebiasaan. Oleh itu, kaedah membezakaan sifat-sifat darah lebih praktikal.
Kaedah Membezakan Darah Istihadhah dan Darah Haid
Meneliti sifat-sifat darah (Tamyiz) adalah kaedah utama yang lebih berkesan membezakan darah haid dan istihadhah. Kaedah ini memerlukan wanita meneliti ciri-ciri darah yang keluar. Sekiranya darah tersebut kehitaman, bererti ia adalah darah haid, tetapi apabila ia berubah menjadi warna merah ia adalah darah istihadhah. Sekiranya seorang perempuan dapat membezakan darah yang keluar sama ada darah haid atau istihadhah melalui pemerhatian terhadap kebiasaannya, dia boleh menggunakan kaedah ini untuk menentukan hukum. Ini berdasarkan apa yang berlaku ke atas Fatimah binti Hubaisy r.ha. ketika didatangi darah istihadhah. Rasulullah s.a.w. memberikan panduan untuk menklasifikasikan darah haid atau istihadhah :
Maksudnya: “Jika darah haid, ia berwarna hitam yang biasa dikenali. Jika darah haid itu keluar hendaklah kamu berhenti dan jangan kamu menunaikan solat. Jika ia (darah) yang lain (bukan darah haid), hendaklah kamu berwuduk dan bersolat, justeru ia adalah darah yang keluar daripada saluran darah (darah istihadhah).”
(Riwayat Abu Daud dalam Sunan Abi Daud Taharah:)
Sebagai contoh, seorang wanita yang mengalami pendarahan secara berterusan, tetapi pada hari kesepuluh kelihatan perbezaan sifat darah:
- Sehingga hari kesepuluh darah berwarna hitam (merah kehitaman) manakala selepas itu ia berwarna merah. Darah yang berwarna hitam adalah haid, darah yang berwarna merah adalah istihadhah.
- Sehingga hari kesepuluh darah bersifat pekat manakala selepas itu menjadi cair. Maka darah yang pekat adalah haid, darah yang cair adalah istihadhah.
- Sehingga hari kesepuluh darah memiliki bau manakala selepas itu tiada lagi bau. Maka darah yang berbau adalah haid, darah yang tidak berbau adalah istihadhah.
Membezakan Darah Haid dan Istihadhah Melalui Warna Darah
DARAH KUAT Dianggap Sebagai Darah Haid | Warna Darah | DARAH LEMAH Dianggap Sebagai Darah Istihadhah | Warna Darah |
Merah Pekat (Kehitaman) | | Merah | |
Merah | | Merah Muda | |
Merah Muda | | Kuning | |
Kuning | | Keruh | |
| | | |
Membezakan Darah Haid dan Istihadhah Berdasarkan Kepekatan dan Bau Darah
Keadaan Darah Kuat | Keadaan Darah Lemah |
Darah Kental atau Likat | Darah Cair |
Darah Berbau Kuat | Darah Kurang Baunya |
Berdasarkan kaedah ini wanita mempunyai lebih banyak masa suci untuk beribadat daripada kaedah kebiasaan setiap bulan. Malah sekiranya suatu hari nanti sebuah alat menguji darah yang keluar daripada wanita dicipta hingga wanita dapat mengenal pasti dengan lebih tepat, dia hendaklah berpegang kepada keputusan alat ini. Perubahan seperti ini tidak pelik dalam ilmu fiqah, Imam Syafie sendiri mengubah pendapatnya tentang tempoh haid wanita di Iraq dan Mesir. Ini berlaku kerana perbezaan uruf tempat dan uruf teknologi.